خواندنی ها

راهنمای طراحی مسیرهای اضطراری کابل ضد حریق در نقشه برق ساختمان

مقدمه

در طراحی سیستم برق ساختمان، تأمین برق تجهیزات اضطراری در شرایط بحران مانند آتش‌سوزی حیاتی است. برای این منظور، طراحی مسیرهای اضطراری کابل‌کشی با کابل‌های ضد حریق (Fire-Resistant)، نه‌تنها به عنوان الزام در مقررات ملی ساختمان، بلکه به‌عنوان یک اصل ایمنی بین‌المللی محسوب می‌شود.

در این مقاله، گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم که چگونه باید مسیرهای اضطراری کابل ضد حریق را در نقشه‌های برق معماری و اجرایی به‌درستی طراحی و پیاده‌سازی کرد.

مسیر اضطراری در کابل‌کشی چیست؟

مسیر اضطراری (Emergency Circuit) بخشی از شبکه برق است که در مواقع اضطراری (مثلاً آتش‌سوزی) باید همچنان به فعالیت خود ادامه دهد. این مسیر شامل:

  • روشنایی اضطراری راهروها و پله‌ها
  • سیستم اعلام و اطفای حریق
  • پمپ‌های آتش‌نشانی
  • درب‌های خروج خودکار
  • آسانسور اضطراری
  • سیستم تهویه فشار مثبت
  • تابلو برق‌های مستقل اضطراری

است.

اصول طراحی مسیر اضطراری کابل ضد حریق

۱. ✅ تفکیک مسیر اضطراری از مسیرهای عادی

  • کابل‌های Fire-Resistant باید مستقل از کابل‌های معمولی در مسیر جداگانه اجرا شوند.
  • عبور کابل‌های اضطراری از کانال‌های کابل‌کشی عمومی ممنوع است.

📌 نکته: هرگونه تماس یا مجاورت با کابل‌های عادی، خطر آسیب در زمان آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.

۲. ✅ استفاده از کابل‌های تأییدشده ضد حریق

  • فقط کابل‌هایی که مطابق استاندارد BS 6387 (C/W/Z) یا IEC 60331 تست شده‌اند مجاز هستند.
  • کابل باید دارای گواهی عملکرد حداقل ۹۰ یا ۱۲۰ دقیقه در دمای بالای ۷۵۰ درجه سانتی‌گراد باشد.

۳. ✅ مسیر مستقیم، کوتاه و قابل دسترس

  • طراحی مسیر کابل اضطراری باید به‌گونه‌ای باشد که:
    🔹 کمترین خمیدگی و بیشترین یک‌راست بودن را داشته باشد
    🔹 قابل دسترسی برای تعمیر و تست باشد
    🔹 از عبور در نقاط پرخطر مانند آشپزخانه، موتورخانه یا پارکینگ خودداری شود

۴. ✅ محل عبور کابل: ترجیحاً در داکت یا ترانک فلزی مقاوم

  • استفاده از داکت‌های فلزی ضد آتش و دارای درب چفت‌دار توصیه می‌شود
  • در صورت نصب روکار، کابل باید حداقل ۲.۵ متر بالاتر از سطح زمین اجرا شود
  • در عبور از دیوارهای مقاوم، باید از بوش و چفت ضد حریق استفاده شود

۵. ✅ تابلو برق جداگانه برای مسیر اضطراری

  • باید از تابلو مجزا برای تجهیزات اضطراری استفاده شود
  • تابلو باید با تابلوی برق اصلی ارتباط نداشته باشد و دارای خط برق ورودی مجزا باشد
  • مسیر از تابلو اضطراری تا مصرف‌کننده باید با کابل ضد حریق اجرا شود

۶. ✅ انتخاب رنگ‌بندی مناسب در نقشه و اجرا

  • در نقشه‌ها و اجرا، مسیرهای اضطراری با رنگ قرمز پررنگ یا نارنجی مشخص می‌شوند
  • کابل‌های Fire-Resistant اغلب با غلاف نارنجی، قرمز یا خاکستری مقاوم به حرارت تولید می‌شوند

جدول چک‌لیست طراحی مسیر کابل اضطراری

پارامتر طراحیوضعیت در نقشه
تفکیک مسیر اضطراری از مسیر اصلیانجام شده ✅ / ❌
استفاده از کابل Fire-Resistant با تست C/W/Zبله ✅ / خیر ❌
مسیر کوتاه، بدون خم زیادبررسی شده ✅ / ❌
عبور از داکت فلزی یا محافظ مقاوماجرا شده ✅ / ❌
محل نصب تابلو برق اضطراری مشخص است؟بله ✅ / خیر ❌
نشانه‌گذاری مسیر اضطراری در نقشهانجام شده ✅ / ❌

نمونه تجهیزات کلیدی نیازمند کابل ضد حریق

تجهیزاتکابل پیشنهادی
سیستم اعلام و اطفای حریقکابل با میکا Tape یا سرامیکی
آسانسور اضطراریکابل ضد حریق با تحمل ۱۲۰ دقیقه
فن فشار مثبت راه‌پلهکابل با تاییدیه BS 6387 W
پمپ آتش‌نشانیکابل Fire-Resistant با تست Z (ضربه)
روشنایی خروج اضطراریکابل مقاوم به شعله با دود کم (LSZH)

اشتباهات رایج در طراحی مسیر اضطراری

❌ استفاده از کابل FR (فقط مقاوم به شعله) به جای Fire-Resistant
❌ عبور کابل اضطراری از مسیر کابل‌های عادی
❌ عدم توجه به مجزا بودن تابلو برق اضطراری
❌ استفاده از داکت پلاستیکی یا PVC
❌ عدم مشخص‌سازی مسیر اضطراری در نقشه‌های اجرایی

نقش ناظر پروژه و مشاور در تأیید مسیر

  • ناظر تأسیسات باید مسیرهای اضطراری را طبق نقشه تأیید شده بررسی و تصویب کند
  • از فروشنده کابل، گواهی تست استاندارد و مشخصات فنی کامل دریافت و ضمیمه مدارک پروژه شود
  • اجرای کابل‌کشی حتماً با عکس‌برداری فنی مستند گردد

جمع‌بندی

طراحی مسیرهای اضطراری کابل ضد حریق در نقشه برق ساختمان، بخشی حیاتی از طراحی ایمنی سازه است. این مسیرها در لحظات بحران، تضمین‌کننده عملکرد سیستم‌هایی هستند که مستقیماً با نجات جان افراد در ارتباط‌اند.

مطالب مرتبط